In Parciaki, a forest village, in which after the wars a railway station was built, the Gypsies were preparing for a grand wedding: they brought bread, vodka, beer, sugar and whatever else was needed; and for the bread, so that it would not be eaten by itself, the people killed as many as three pigs, they baked and cooked a lot of meat and sausages, then set the tables and benches near the tents under the pine trees.
There was also gypsy music with a drum. So, they arranged the grand wedding, as befits decent and cheerful Gypsies. Various local authorities, youths, and more serious hosts were invited. Of our girls only a few had come to have a look.
- Eat and drink my dears, because it is enough for everyone - they were told.
- Know fathers that the Gypsy would not grudge anything to your daughters - said another Gypsy, who was already slightly drunk.
- And you, young people, eat up and dance here on the grass! – Gypsy dance leader called out, while dancing barefoot with the pretty Gypsy woman.
The music was playing, the drum was banging until all the hares run away to the more distant forests; the guests were eating, drinking and dancing in a Polish style, the others were dancing and jumping with the Gypsies in a Gypsy way - in other words a grand wedding party lasted all over.
After a few weeks, it was discovered that in further villages, pigs, calves, sheeps and some other stuff went missing from village people, in only a short time. It was already known that one of the Gypsies roamed around the villages and he - no one else - steals pigs with his friends.
Wasn’t that obvious, they did make this wedding party in the forest out of stolen supplies? Were they not treating us with stolen meat? - people said. - We have to hide, then catch the Gypsy in the village, hit him a dozen or so times with the whip and discourage him from wandering around the villages - they said.
Somehow the Gypsy was caught in the evening. He carried a pair of geese in a sack from behind the barn, where they were kept. The geese were taken from him immediately, and he was laid down on the ground by a few men and they started to beat him up. The Gypsy kicked with his legs and screamed in a pain asking for mercy. He wasn't listened to at all.
- Beat him until he stops stealing and learns how to work - they called. But the Gypsy began to shout with all the strength he had in his throat:
- Good people and dear hosts, do with me whatever you want, and beat me how much you can, but do not throw me through this high fence (then he pointed with his finger at a nearby fence), because I would cease to be a Gypsy at once - he cried miserably – and it would be worse for me than death and whips - he finished.
The peasants abstained from beating.
- What do such whips mean to him, due to the thick pants he is wearing? The worst thing for a Gypsy is to stop being a Gypsy - they said to each other.
- It is better to throw him over the fence - one called out. – Throw him over!
Wanting to tease him even more, the peasants stopped beating him, grabbed him by the arms and legs, and threw him over the indicated fence. The Gypsy was just waiting for it: behind the fence, he jumped to his feet and run away to the nearby forest. And he managed to take the sack with the geese with him.
Then the peasants realised that he tricked them.
- “This Gypsy tricked us well” - they said to each other. But it was to late to regret.
tłum. Oktawia Klajny
JAK TO CYGAN „OCYGANIŁ” CHŁOPÓW
W Parciakach, wiosce puszczańskiej, co to po wojnach i stację kolejową tam urządzili, Cyganie szykowali się do wesela: nazwozili pieczywa, wódki, piwa, cukru i co tam jeszcze było potrzebne; a di chleba, żeby się ludziom nie przykrzył na sucho, zabili aż trzy karmne wieprze, napiekli i nawędzili mięsiwa i kiełbas, postawili stoły i ławy w pobliżu namiotów pod sosnami; mieli i cygańską muzykę z bębenkiem. Słowem urządzili weselisko, jak przystało na porządnych i wesołych Cyganów. Różne władze miejscowe, chłopaków, poważniejszych gospodarzy poproszono. Tylko z dziewczyn naszych zaledwie parę przyszło popatrzeć.
- Jedzta i pijta moi drodzy, bo wystarczy dla wszystkich – mówiono im.
- Wiedźcie ojcowie, że Cygan dla córki nic nie pożałuje - mówił inny, już nieco zaprószony.
- A młodzi, najedzcie się i potańcujcie sobie tu na murawie! - wołał jakiś cygański wodzirej, wywijając na bosaka z urodziwą Cyganichą.
Muzyka grała, bębenek brzęczał, aż wszystkie zające pouciekały w dalsze lasy; goście jedli, pili, tańczyli po polsku, inni skakali z Cyganami po cygańsku – słowem weselisko na całego.
Po iluś tam tygodniach dowiedziano się, że w dalszych wioskach w ciągu krótkiego czasu poginęły ludziom wieprze karmne, cielaki, barany i coś tam jeszcze. Wiedziano już, że jeden z Cyganów łazikuje po wsiach i on to – nie kto inny - kradnie z kolegami wieprzki.
Czy i to weselisko w lesie wyprawili nie z kradzionych zapasów? Czy nie kradzionym mięsem nas częstowali? – pogadywano. – Trzeba się przyczaić. Cygana złapać we wsi, wlać mu dobrze z kilkanaście batogów i odzwyczaić od lofrowania po wsiach - uradzono.
Jakoż złapano i Cygana pod wieczór. Niósł parę gęsi w worku zza stodół, gdzie był gęsi paśnik. Odebrano mu w mig gęsi, rozciąnięto w kilku na murawie za wysokim płotem i zaczęto lać. Cygan wierzgał nogami i wrzeszczał z bólu prosząc o litość.
Nie słuchano go wcale.
Bić, aż przestanie kraść i nauczy się roboty - wołano. Ale Cygan zaczął wołać, ile sił miał w gardzieli:
Dobrzy ludzie i szanowne gospodarze. Róbta ze mną co chceta i bijta, ile wlezie, abyśta mnie tylko przez ten wysoki płot (tu wskazał palcem na pobliski płot) nie przerzucili, bo bym od razu przestał być Cyganem - zawołał żałośliwie – a to dla mnie byłoby gorsze od samej śmierci i batów - dokończył.
Chłopi wstrzymali się z biciem. - Co dla niego znaczą takie baty, jeszcze przez grube portki. Dla Cygana najgorsze, jak przestanie być Cyganem, powiedzieli do siebie.
- Wywalić go lepiej przez płot - zawołał któryś. - Wywalić!
Chcąc dokuczyć jeszcze więcej, chłopy przestali go bić, złapali go w kilku za ręce i nogi i przerzucili „powietrzem” przez wskazany płot. Cygan na to tylko czekał: za płotem zerwał się na nogi i uciekał co sił do pobliskiego lasu. A i gęsi z workiem zdążył zabrać.
Wtedy chłopi poczuli, że ich wprowadził w pole. „Ocyganił ”nas ten Cygan nie byle jak - mówili do siebie. Ale żałować było późno.
Adam Chętnik